Honingkennis – Interessante feiten over honing

“Bezig als een bij”

…een bekend gezegde. En het is waar: Honingbijen en wilde bijen verrichten echt sensationele bestuivingsdiensten.

Er wordt een fundamenteel onderscheid gemaakt tussen honingbijen en wilde bijensoorten. Wereldwijd zijn er negen soorten honingbijen en ongeveer 30.000 soorten wilde bijen. In Duitsland leven de westelijke honingbij en ongeveer 560 wilde bijensoorten.

Het gaat echter niet alleen om honing, die we uitsluitend van honingbijen krijgen, maar om veel meer!

Bijen zijn na runderen en varkens de derde belangrijkste veestapel!

80% van alle gewassen in Duitsland worden bestoven door bijen!

Hun economische waarde is daarom meer dan 4 miljard euro waard!

Bijkomende voordelen worden gecreëerd door andere producten die de bijen produceren: Bijenwas wordt gebruikt voor kaarsen, in cosmetica en in de voedselproductie (coatingstof E901). Stuifmeel en bijenbrood worden gebruikt als voedingssupplementen en propolis en bijengif zouden geneeskrachtige eigenschappen hebben.

Er wordt al duizenden jaren speciale aandacht besteed aan honing – het is altijd beschouwd als een van de meest waardevolle voedingsmiddelen. De interactie tussen planten en bijen zorgt voor een product dat een ongewoon grote verscheidenheid aan ingrediënten bevat.

Het maakt niet uit of een imker één bijenkolonie of 100 bijenkolonies heeft – het handwerk blijft hetzelfde.

Mensen “jagen” al zo’n 10.000 jaar op honing.

Honing is altijd als zeer kostbaar beschouwd. Lange tijd was het de enige zoetstof die de mens tot zijn beschikking had. Honing was ook een populair geschenk, want bijen werden vereerd. De waardevolle honing werd zelfs als betaalmiddel gebruikt. In de oudheid werd honing ook beschouwd als een genees- en schoonheidsproduct en de Egyptische koningin Cleopatra baadde in geitenmelk met honing.

Het eerste begin van de bijenteelt, bekend als Zeidlerei, is te vinden vanaf 500 na Christus. Bosbijenteelt (in bomen) of heidebijenteelt (in bijenkorven) werd beoefend tot het midden van de 19e eeuw. Imkers hadden een zeer belangrijke positie onder de ambachtslieden.

Geleidelijk aan won rietsuiker echter aan belang als zoetstof en modern onderzoek en wetenschap leidden tot de demystificatie van het vloeibare goud.

Honing is de van nature zoete stof die door honingbijen wordt geproduceerd door nectar van planten of afscheidingsproducten van levende plantendelen of uitscheidingsproducten van plantzuigende insecten op levende plantendelen op te nemen, deze om te zetten door ze te combineren met hun eigen specifieke stoffen, op te slaan, te drogen en op te slaan en te laten rijpen in de honingraat van de bijenkorf.

Honing bestaat voornamelijk uit verschillende soorten suiker, met name fructose en glucose, en daarnaast organische zuren, enzymen en vaste deeltjes die tijdens het verzamelen van de nectar zijn geabsorbeerd. De kleur van honing varieert van bijna kleurloos tot donkerbruin. Hij kan vloeibaar, stroperig of gedeeltelijk tot volledig kristallijn van consistentie zijn. De verschillen in smaak en aroma worden bepaald door de botanische herkomst. (Bron: Duitse Honingverordening)

Honing wordt door honingbijen gemaakt van bloemennectar of honingdauw.

Het bestaat voor 75-80% uit glucose en fructose.

Andere ingrediënten zijn stuifmeel, aminozuren, vitaminen, inhibines, mineralen, sporenelementen, enzymen en water (<20%). De tot 180 begeleidende stoffen zijn afkomstig van de planten EN van de bijen.

Honing is bijna onbeperkt houdbaar als het goed wordt bewaard.

De honingverordening is als het ware de “zuiverheidswet” voor honing. Volgens de Europese Honingverordening: “Honing is wat de bijen verzamelen. Er mag niets aan worden toegevoegd of onttrokken.”

De Europese Honingverordening (HonigVO) bepaalt dat alleen natuurlijke, onveranderde, onbehandelde honing het woord “honing” mag dragen.

De honingverordening geldt voor alle honing die in Duitsland en de EU wordt verkocht, ongeacht de herkomst.

De aard van het subtiele verschil

Hoe kom je aan zuivere honing als je in de natuur allerlei planten kunt vinden?

Honing is vergelijkbaar met wijn. Ontdek wat de honingsommelier weet…

Bloemenhoning wordt voornamelijk gemaakt van nectar, een zoete afscheiding die wordt afgescheiden door de nectariën van planten. De nectariën bevinden zich meestal in de bloemen, maar kunnen ook in andere delen van de plant voorkomen, bijvoorbeeld in de oksels van de bladeren.

Honingdauw is het basisproduct van blad-, bos- en naaldhoning, de zogenaamde honingdauwhoning. De bijen verzamelen de honingdauw die zich op bladeren, naalden en twijgen bevindt.

De meeste geoogste honing is gemengde bloemenhoning. Met andere woorden, honing die de bijen halen uit de nectar van verschillende planten. De smaak en het uiterlijk variëren sterk afhankelijk van de locatie en het soort planten of bloemen waar overheen gevlogen wordt. Als de bloesemhoning uit een nauwkeurig afgebakende regio komt, wordt hij ook wel landschapshoning genoemd, die de naam van zijn herkomst kan dragen.

Alleen honing waarvan de nectar of honingdauw overwegend afkomstig is van een specifieke plant- of bloemsoort, mag als rassenhoning worden aangeduid. De eerste voorwaarde voor rashoning wordt geleverd door de honingbij zelf: ze is trouw aan de bloem. Indien mogelijk vliegt ze altijd naar dezelfde bloemen. De tweede voorwaarde voor het oogsten van rashoning is het overwicht van één plantensoort.

Ten eerste door het stuifmeel te analyseren.

Het stuifmeel in de honing, dat onder de microscoop kan worden herkend, geeft informatie over welke bloemen de bijen hebben bezocht. Zogenaamde rassenhoning wordt gedefinieerd door het aandeel stuifmeel van één soort.

Ten tweede wordt de fructose-glucose-verhouding (FG-verhouding) geanalyseerd.

De verhouding tussen de twee suikers fructose (vruchtensuiker) en glucose (druivensuiker) ten opzichte van elkaar dient als indicatie voor het soort honing. Koolzaadhoning heeft bijvoorbeeld een fructose-glucose-verhouding van minder dan één, d.w.z. meer glucose dan fructose. Acaciahoning daarentegen heeft aanzienlijk meer fructose, wat resulteert in een fructose-glucose-verhouding van ten minste 1,5. In het algemeen geldt: hoe hoger het fructoseaandeel, hoe langzamer de honing kristalliseert.

En om je deze constante kwaliteit te kunnen garanderen, controleren we de honing in totaal drie keer:

Direct na levering door de imkers

vóór het bottelen en

nogmaals na het bottelen

Onze honing wordt onderworpen aan zeer strenge kwaliteitscontroles, die – naast het bepalen van het watergehalte, de enzymactiviteit en de HMF-waarde – een zeer complexe microscopische pollenanalyse, sensorische tests en uitgebreide residu-analyses omvatten. Al deze waarden geven informatie over de vraag of de honing op de juiste manier is gehouden en behandeld en aan welke botanische of geografische oorsprong de honing kan worden toegewezen.

We analyseren onze honing ook op mogelijke residuen in vele andere individuele testen – geen gemakkelijke taak. Hoewel honing een van de weinige volledig originele voedingsmiddelen is in onze geïndustrialiseerde samenleving, moeten de planten en de bijen – de “honingproducenten” – leven in een omgeving waar mensen min of meer voorzichtig mee omgaan. Naast controles speelt daarom ook het vertrouwen in onze imkers een doorslaggevende rol.

Het is belangrijk dat we onze contractimkers regelmatig bezoeken en controleren. Alleen zo kunnen we er uiteindelijk voor zorgen dat u van onze honing kunt genieten als een echt “schoon” natuurproduct.

De oorsprongsaanduiding is geregeld in de HonigVO.

Volgens de HonigVO moet voor honing het land van herkomst (bijv. Duitse bijenhoning) worden vermeld. Honingmengsels uit meer dan één land van herkomst moeten in plaats daarvan worden geëtiketteerd met een van de volgende vermeldingen: “Mengsel van honing uit EU-landen” | “Mengsel van honing uit niet-EU-landen” | “Mengsel van honing uit EU-landen en niet-EU-landen”. Een duidelijkere herkomstaanduiding is niet verplicht.

Bij Breitsamer streven we vrijwillig naar maximale transparantie met een precieze herkomstaanduiding. We beperken dit ook tot maximaal twee landen van herkomst voor onze honing (bijv. Duitsland, Denemarken).

Onze honing komt uitsluitend uit Europa, met uitzondering van de Tasmaanse zeldzaamheden en Fairtrade honing. Deze zijn afkomstig van Fairtrade gecertificeerde coöperaties in Zuid- en Midden-Amerika.

Onze leukste en tegelijkertijd moeilijkste test. Hier zijn geen chemische of fysische meetgegevens belangrijk, maar enkel de goede neus en het fijne smaakgevoel van onze “proevers”. Zij moeten beslissen of de honing een aangename en vooral typische smaak heeft. Alleen als hij deze test doorstaat, komt onze honing daadwerkelijk in de winkelschappen te liggen.

Honing wordt gemaakt van bloemennectar of honingdauw. De honingbij vervoert de bloemennectar in haar nectarblaas. Ze verzamelt gemiddeld 25 mg nectar of 35 mg honingdauw. Ze zuigt de nectar op met haar slurf. De bij moet 200 bloemen bezoeken om zijn blaas te vullen. De afstand die ze afleggen is ongeveer 3 kilometer. De bijen zijn bloemtrouw en gelokaliseerd. Dit betekent dat ze naar dezelfde plek terugvliegen zolang daar nectar te vinden is.

Bovendien blijft het stuifmeel tijdens het foerageren aan de vele haren van de bij plakken. Zo zorgt de bij voor bestuiving.

Op weg naar de bijenkorf wordt het eigen sap van de bij toegevoegd en begint de transformatie tot honing. Eenmaal in de bijenkorf brengt de foerageerbij de nectarvloeistof over naar zijn zusje, de korfbij. Van stam tot stam glijdt de nectar van de ene bij naar de andere. In de bijenkorf vindt dan de zogenaamde voedselketen plaats. Het doel van de voedselketen is om de nectar te bewaren in de vorm van honing, zodat deze vervolgens kan worden opgeslagen. Om dit te kunnen doen, moet hij echter veranderen.

Voordat de honing in de raten kan worden opgeslagen, moet het zeer hoge percentage water verdampen. De bijen kloppen de honingdruppels heen en weer, laten ze steeds ontsnappen en zuigen ze dan weer op. Op deze manier wordt het zeer waterige zoete sap ingedikt en verrijkt met enzymen. Deze enzymen komen van de hoofdklieren van de bijen en breken de sacharose die erin zit af in fructose en glucose.

Als de honing volgens de bijen “goed” is, is hij “rijp” en worden de raten gesloten. Dit wordt ook wel het afdekken genoemd.

Nu pas kan de imker de honing oogsten.

Alle honing is helder en stroperig wanneer de imker het uit de raten haalt. En de meeste honing vormt op een gegeven moment kristallen, waardoor het melkachtig en vast wordt. Het hangt echter van de honingsoort af wanneer dit kristallisatieproces begint. Bij sommige soorten begint de kristallisatie kort na het spinnen.

Waarom kristalliseert honing?

De suikers in honing hebben de neiging om te kristalliseren. Dit is een natuurlijk proces dat geen invloed heeft op de kwaliteit van de honing. Het is ook een teken van zijn natuurlijkheid.

Wanneer kristalliseert honing?

Bijna alle honing kristalliseert op een bepaald punt.
Als de honing voornamelijk glucose bevat, dan kristalliseert de honing heel snel (bijv. koolzaadhoning, zonnebloemhoning). Als het voornamelijk fructose bevat, dan blijft honing langer vloeibaar of kristalliseert het heel laat (bijv. acaciahoning, boshoning).

De biologische bijenteelt volgt het basisprincipe van de biologische landbouw: “Duurzame landbouw in harmonie met de natuur”. Dit betekent dat de bijen genieten van een omgeving zonder intensieve landbouwgewassen en een huis gemaakt van natuurlijke materialen.

De belangrijkste bijenteeltrichtlijnen van de EU-biologieregelgeving:

Bijenkorven mogen alleen gemaakt zijn van natuurlijke materialen (hout, klei of stro)

Bijenkorven mogen alleen aan de buitenkant worden beschilderd met niet-giftige verf

Er moeten uitgebreide honing- en stuifmeelvoorraden overblijven voor wintervoeding of er moet biologische suiker worden gebruikt

Geen gebruik van synthetische chemicaliën voor honingoogst, ziektebehandeling of desinfectie

Er mag alleen bijenwas worden gebruikt van de eigen bijenstallen of van andere erkende biologische bijenstallen

De vleugels van de bijenkoningin mogen niet worden geknipt

De locatie moet zo worden gekozen dat er voldoende minimale afstand tot intensieve landbouwgewassen wordt aangehouden

Honing moet worden beschermd tegen direct zonlicht en hitte en moet bij voorkeur in het donker op kamertemperatuur worden bewaard. Zo blijven de typische smaak en waardevolle ingrediënten behouden.

Honing is veel meer dan alleen een broodbeleg, het is het alternatief voor kristalsuiker:

Voor koken en bakken (vooral voor ontbijtkoek of cake met een vochtige vulling – het vermogen om water aan te trekken betekent dat gebakken producten met honing lang vers blijven)

Voor dranken (thee, melk, koffie, cocktails)

Als spontane energiebron tijdens het sporten

Originele Manuka honing uit Nieuw-Zeeland wordt bijvoorbeeld gebruikt als remedie in klinieken en ziekenhuizen.

Producten met honing worden ook vaak gebruikt in de wellnesssector (sauna, cosmetica, enz.).